QUỐC HỘI CHÍNH THỨC SỬA ĐỔI HIẾN PHÁP 2013: BƯỚC NGOẶT LỊCH SỬ TRONG CẢI CÁCH THỂ CHẾ VÀ TỔ CHỨC CHÍNH QUYỀN

Ngày 13/6/2025, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã biểu quyết thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều quan trọng của Hiến pháp năm 2013. Đây là một cột mốc pháp lý và chính trị lớn, mở đường cho cuộc cải cách sâu rộng hệ thống chính trị và tổ chức bộ máy nhà nước, phù hợp với yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ mới.

1. Bối cảnh và ý nghĩa của việc sửa đổi Hiến pháp

Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển với nhiều yêu cầu mới trong quản trị quốc gia, cải cách hành chính và tổ chức bộ máy nhà nước. Việc sửa đổi Hiến pháp không chỉ mang tính kỹ thuật pháp lý, mà còn là sự thể hiện ý chí, nguyện vọng của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Nghị quyết sửa đổi lần này được ban hành dựa trên quá trình tham vấn rộng rãi, với hơn 280 triệu lượt ý kiến đóng góp từ Nhân dân, các cơ quan, tổ chức, chuyên gia, nhà khoa học và đại biểu Quốc hội. Điều này cho thấy tính dân chủ sâu rộng và sự đồng thuận xã hội trong việc xây dựng nền tảng pháp lý tối cao của đất nước.

Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

2. Những nội dung sửa đổi nổi bật của Hiến pháp năm 2013

2.1. Tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp

Một trong những nội dung cốt lõi của Nghị quyết là xác lập rõ mô hình tổ chức chính quyền địa phương theo hướng hai cấp, gồm:

• Tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương;

• Các đơn vị hành chính cấp dưới do luật định (có thể gồm quận, huyện, thị xã, xã, phường…).

Quy định mới tại Điều 110 và Điều 111 đã làm rõ phạm vi tổ chức chính quyền địa phương gắn với tính chất đặc thù của từng vùng miền, bao gồm cả đô thị, nông thôn, hải đảo và đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt.

Từ ngày 01/7/2025, toàn quốc sẽ thực hiện thống nhất mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, thay vì 3 cấp như trước đây. Đây được xem là bước đi đột phá trong quá trình tinh gọn bộ máy nhà nước, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền.

2.2. Quy trình thành lập, giải thể, điều chỉnh đơn vị hành chính

Việc chia tách, sáp nhập, điều chỉnh địa giới hành chính sẽ phải thực hiện theo trình tự do Quốc hội quy định và bắt buộc phải lấy ý kiến Nhân dân địa phương – thể hiện nguyên tắc dân chủ trong tổ chức bộ máy hành chính nhà nước.

Việc thực hiện sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp huyện, xã cũng đi kèm quy định không tổ chức bầu lại các chức danh lãnh đạo mà sẽ áp dụng cơ chế chỉ định từ các cơ quan trung ương, đảm bảo tính ổn định, kế thừa và kịp thời trong quá trình chuyển tiếp.

2.3. Vị thế mới của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Nội dung sửa đổi tại Điều 9 đã khẳng định rõ hơn vai trò và sứ mệnh của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nhấn mạnh:

• Là bộ phận của hệ thống chính trị, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo;

• Là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân;

• Có chức năng giám sát, phản biện xã hội; tập hợp sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc;

• Là cầu nối phản ánh ý kiến, kiến nghị của Nhân dân đến các cơ quan nhà nước;

• Tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước và hoạt động đối ngoại nhân dân.

Đồng thời, các tổ chức chính trị - xã hội lớn như Công đoàn, Đoàn Thanh niên, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh… đều là tổ chức thành viên của Mặt trận, hoạt động thống nhất trong một thể chế liên minh chính trị - xã hội toàn diện.

2.4. Công đoàn Việt Nam: đại diện duy nhất trong quan hệ lao động quốc gia

Hiến pháp sửa đổi tiếp tục nâng tầm vai trò của Công đoàn Việt Nam (Điều 10):

• Xác lập là tổ chức đại diện duy nhất ở cấp quốc gia trong quan hệ lao động và đối ngoại về công đoàn;

• Có quyền tham gia quản lý nhà nước, kiểm tra, giám sát hoạt động liên quan đến quyền lợi của người lao động;

• Là tổ chức chính trị – xã hội gắn với giai cấp công nhân và người lao động.

Quy định này là nền tảng pháp lý vững chắc cho việc nâng cao vai trò của công đoàn trong tiến trình bảo vệ quyền lợi người lao động, đồng thời khẳng định chủ trương “xây dựng giai cấp công nhân vững mạnh” trong bối cảnh mới.

2.5. Mở rộng chủ thể có quyền trình dự án luật

Theo khoản 1 Điều 84 sửa đổi, một loạt cơ quan và tổ chức chính trị - xã hội trung ương được trao quyền trình dự án luật trước Quốc hội và dự án pháp lệnh trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Điều này tạo điều kiện để tiếng nói từ các tổ chức quần chúng, đoàn thể được phản ánh trực tiếp vào quá trình xây dựng pháp luật quốc gia.

 3. Nghị quyết thi hành và các điều khoản chuyển tiếp

Nghị quyết đi kèm đã có những quy định cụ thể nhằm đảm bảo quá trình chuyển đổi mô hình tổ chức chính quyền địa phương diễn ra thuận lợi và nhất quán, bao gồm:

• Kết thúc hoạt động đơn vị hành chính cấp huyện trên toàn quốc từ ngày 01/7/2025;

• Không tổ chức bầu cử các chức danh lãnh đạo tại đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp, thay vào đó thực hiện cơ chế chỉ định;

• Cho phép trường hợp đặc biệt chỉ định người không phải đại biểu HĐND giữ chức vụ trong HĐND;

• Khuyến khích thành lập HĐND lâm thời tại các phường trong đô thị không tổ chức HĐND.

Các điều khoản này bảo đảm việc tinh gọn bộ máy diễn ra đồng bộ, có lộ trình, đồng thời không làm gián đoạn hoạt động quản lý nhà nước ở cơ sở.

 4. Tinh thần đổi mới và tầm nhìn thể chế

Sự kiện Quốc hội chính thức thông qua Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp không chỉ mang tính cập nhật pháp lý, mà còn phản ánh tư duy cải cách sâu sắc và tầm nhìn dài hạn về quản trị quốc gia:

• Hiến pháp được sửa đổi theo hướng đáp ứng thực tiễn quản lý hiện đại;

• Tăng cường phân cấp, phân quyền rõ ràng, nhất là giữa trung ương và địa phương;

• Khẳng định nguyên tắc dân chủ pháp lý, đặt quyền làm chủ của Nhân dân vào vị trí trung tâm;

• Là tiền đề hiến định cho hàng loạt cải cách hành chính, tổ chức bộ máy và xây dựng thể chế hiện đại trong thập kỷ tới.

 5. Vai trò của doanh nghiệp, luật sư và tổ chức xã hội trong tiến trình thể chế hóa

Việc sửa đổi Hiến pháp là bước đầu của quá trình thể chế hóa toàn diện, trong đó cộng đồng doanh nghiệp, đội ngũ luật sư và các tổ chức xã hội có vai trò rất quan trọng:

• Doanh nghiệp cần theo sát những thay đổi về địa giới hành chính, cơ cấu chính quyền và quy trình pháp lý để đảm bảo hoạt động ổn định;

• Luật sư và tổ chức pháp lý như VietLink cần chủ động tư vấn, cập nhật quy định mới, hỗ trợ khách hàng trong quá trình chuyển đổi pháp lý;

• Các tổ chức xã hội cần phát huy vai trò phản biện, giám sát và đồng hành cùng Nhà nước trong tiến trình cải cách thể chế.

6. Lời kết: Dấu ấn lịch sử và định hướng tương lai

Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp năm 2013 là một sự kiện lịch sử đặc biệt trong tiến trình phát triển nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Nó đánh dấu bước chuyển mình về tư duy quản trị quốc gia, mở ra chương mới trong việc xây dựng chính quyền địa phương tinh gọn, hiệu lực – hiệu quả và tăng cường vai trò của Nhân dân trong đời sống chính trị - xã hội.

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và yêu cầu phát triển nhanh, bền vững, Hiến pháp – với những sửa đổi lần này – sẽ tiếp tục là trụ cột định hướng mọi hoạt động lập pháp, hành pháp và tư pháp của nước ta trong nhiều năm tới.

 ================

CÔNG TY LUẬT TNHH VIETLINK

📌 Trụ sở: P203 tòa nhà Giảng Võ Lake View, D10 Giảng Võ, quận Ba Đình, Thành phố Hà Nội

📌 Chi nhánh tại TP.HCM: 602, Lầu 6, tòa nhà số 60 đường Nguyễn Văn Thủ, phường Đakao, quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh

📞 Tổng đài tư vấn trực tiếp 24/7: 0982 384 485/ 0983.509.365

📩 Email: hanoi@vietlinklaw.com

🌐 Website: https://vietlinklaw.vn

🔗 LinkedIn: Vietlink Law Firm

📸 Instagram: vietlink.lawfirm

📘 Facebook: Công ty Luật Vietlink