Tài sản vợ chồng, vấn đề pháp lý và thực tiễn tranh chấp

Tài sản vợ chồng, vấn đề pháp lý và thực tiễn tranh chấp

Tài sản vợ chồng, vấn đề pháp lý và thực tiễn tranh chấp

Trong xã hội hiện đại, khi vai trò tài chính của mỗi cá nhân ngày càng rõ ràng, minh bạch và tỷ lệ ly hôn ngày càng cao, thì việc xác định và phân chia tài sản vợ chồng trở thành nhu cầu và là một nội dung thiết yếu trong lĩnh vực pháp luật hôn nhân – gia đình. Tranh chấp tài sản không chỉ làm kéo dài thủ tục ly hôn mà còn gây ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của mỗi bên.

Hiện nay, hệ thống pháp luật Việt Nam quy định khá đầy đủ về tài sản vợ chồng. Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 là văn bản pháp lý cốt lõi, quy định rõ về tài sản chung và tài sản riêng. Theo đó, tài sản chung gồm tài sản do vợ chồng tạo ra trong thời kỳ hôn nhân, thu nhập từ lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh, hoa lợi từ tài sản riêng, tài sản được tặng cho hoặc thừa kế chung. Trong khi đó, tài sản riêng bao gồm tài sản có trước hôn nhân, được cho riêng, thừa kế riêng, hoặc tài sản phục vụ nhu cầu cá nhân. Đáng lưu ý, pháp luật quy định tài sản được đăng ký tên một người vẫn có thể là tài sản chung nếu không chứng minh được là tài sản riêng.

Việc lựa chọn chế độ tài sản trong hôn nhân có thể theo hai hình thức: chế độ pháp định – áp dụng mặc nhiên nếu không có thỏa thuận; và chế độ thỏa thuận – khi vợ chồng lập văn bản thỏa thuận trước hoặc trong hôn nhân. Tuy nhiên, trên thực tế, đa số các cặp vợ chồng tại Việt Nam không thực hiện thỏa thuận tài sản, dẫn đến nhiều khó khăn khi xảy ra tranh chấp.

Trong thực tiễn xét xử, nhiều vụ án phát sinh từ các tình huống như: tài sản được mua trong thời kỳ hôn nhân nhưng đứng tên một người; tài sản hình thành từ tiền riêng nhưng không có chứng cứ rõ ràng; hoặc tài sản được cha mẹ cho nhưng không xác lập rõ ràng là cho riêng ai. Chẳng hạn, nếu một bên dùng tiền riêng để mua nhà trong thời kỳ hôn nhân nhưng không chứng minh được nguồn tiền là riêng, thì vẫn có khả năng bị xác định là tài sản chung. Tương tự, nếu cha mẹ cho tiền con mua nhà mà không thể hiện rõ ràng là "cho riêng", thì ngôi nhà đó cũng có thể được xem là tài sản chung của vợ chồng.

Khó khăn lớn nhất trong các vụ tranh chấp tài sản chính là vấn đề chứng minh nguồn gốc tài sản. Nhiều người không lưu giữ hợp đồng, chứng từ góp vốn, chuyển tiền... khiến việc xác định tài sản riêng trở nên rất phức tạp. Thêm vào đó, nhiều người – đặc biệt là phụ nữ làm nội trợ – không đứng tên bất kỳ tài sản nào nhưng có đóng góp về công sức, thời gian, chăm sóc con cái…, khiến việc bảo vệ quyền lợi trở nên khó khăn hơn khi ly hôn.

Pháp luật quy định nguyên tắc chia đôi tài sản chung khi ly hôn, nhưng có xét đến các yếu tố như: công sức đóng góp, lỗi trong quan hệ hôn nhân, hoàn cảnh của mỗi bên. Các án lệ hiện hành cũng là căn cứ thực tiễn quan trọng, ví dụ như án lệ 03/2016/AL (về nhà do cha mẹ cho riêng) hay án lệ 11/2017/AL (về nhà đất thừa kế không có giấy tờ rõ ràng).

Để hạn chế tranh chấp, cần khuyến khích vợ chồng lập thỏa thuận tài sản có công chứng, bảo lưu các chứng từ tài chính và tư vấn pháp lý ngay từ đầu nếu có khối tài sản lớn hoặc hoạt động đầu tư riêng. Luật sư và hòa giải viên đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn, hỗ trợ pháp lý và hòa giải trước khi sự việc trở nên căng thẳng và phải xử lý qua tòa án.

Việc hoàn thiện pháp luật cũng là yêu cầu cấp thiết, như: làm rõ hơn quy định về chứng cứ chứng minh tài sản riêng – chung, xây dựng cơ chế công nhận và lưu trữ các thỏa thuận tài sản, và xử lý minh bạch trường hợp tài sản đứng tên một bên nhưng có yếu tố đóng góp chung.

Nói tóm lại, tài sản chung vợ chồng là vấn đề nhạy cảm, phức tạp, đòi hỏi nhận thức đầy đủ từ phía người dân, sự đồng hành của pháp luật và sự chủ động trong bảo vệ quyền lợi của mỗi người. Chỉ khi đó, các tranh chấp mới được hạn chế và quyền lợi hợp pháp của các bên mới được đảm bảo một cách công bằng và văn minh.

================

CÔNG TY LUẬT TNHH VIETLINK

📌 Trụ sở: P203 tòa nhà Giảng Võ Lake View, D10 Giảng Võ, phường Giảng Võ, Thành phố Hà Nội

📌 Chi nhánh tại TP.HCM: 602, Lầu 6, tòa nhà số 60 đường Nguyễn Văn Thủ, phường Tân Định, Thành phố Hồ Chí Minh

📞 Tổng đài tư vấn trực tiếp 24/7: 0982 384 485/ 0983.509.365

📩 Email: hanoi@vietlinklaw.com

🌐 Website: https://vietlinklaw.vn

🔗 LinkedIn: Vietlink Law Firm

📸 Instagram: vietlink.lawfirm

📘 Facebook: Công ty Luật Vietlink