Tìm hiểu quy định về án treo trong luật hình sự Việt Nam
- Luật sư Trần Ngọc Chung
- 19 thg 9
- 3 phút đọc
Án treo là một chế định pháp luật hình sự đặc biệt, được quy định tại Bộ luật Hình sự (BLHS), cho phép người bị kết án tù nhưng được Tòa án quyết định không phải chấp hành hình phạt tù trong một thời hạn nhất định. Thay vào đó, họ sẽ được giao cho cơ quan, tổ chức hoặc chính quyền địa phương giám sát, giáo dục trong thời gian thử thách. Mục đích của án treo là tạo cơ hội cho người phạm tội tự cải tạo, sửa chữa sai lầm, hòa nhập cộng đồng mà không phải tách rời khỏi xã hội, đồng thời giảm gánh nặng cho nhà nước trong việc quản lý, giáo dục phạm nhân.
Điều kiện hưởng Án treo
Theo Điều 65 BLHS 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), một người có thể được xem xét hưởng án treo nếu đáp ứng đồng thời các điều kiện sau:
- Bị xử phạt tù không quá 03 năm: Đây là điều kiện tiên quyết. Nếu mức án tù vượt quá 03 năm, người phạm tội sẽ không đủ điều kiện để hưởng án treo.
- Có nhân thân tốt: Điều này thể hiện qua việc người phạm tội không có tiền án, tiền sự, hoặc nếu có thì đã được xóa án tích, đồng thời có nơi cư trú rõ ràng, ổn định và có khả năng tự cải tạo.
- Có nhiều tình tiết giảm nhẹ: Người phạm tội phải có từ 02 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự trở lên, trong đó có ít nhất 01 tình tiết quy định tại khoản 1 Điều 51 BLHS 2015. Các tình tiết giảm nhẹ thường gặp như: tự thú, thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, tự nguyện bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả, phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng, v.v.
- Không gây nguy hiểm cho xã hội: Việc cho hưởng án treo không làm ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
- Xét thấy không cần phải chấp hành hình phạt tù: Căn cứ vào tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội, các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, cũng như nhân thân của người phạm tội, Tòa án xét thấy việc cho hưởng án treo không cần phải cách ly người đó khỏi xã hội mà vẫn đảm bảo hiệu quả răn đe, giáo dục.
Lưu ý: Tòa án là cơ quan có thẩm quyền duy nhất quyết định việc có cho hưởng án treo hay không, dựa trên việc xem xét toàn diện các yếu tố của vụ án.
Để cụ thể hóa và hướng dẫn áp dụng thống nhất các quy định về án treo, các cơ quan có thẩm quyền đã ban hành các văn bản sau:
- Nghị quyết số 02/2018/NQ-HĐTP ngày 15/5/2018 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng Điều 65 của Bộ luật Hình sự về án treo: Đây là văn bản hướng dẫn quan trọng và chi tiết nhất về các điều kiện, quy trình, thủ tục liên quan đến án treo. Nghị quyết này đã giải thích rõ ràng các khái niệm như "nhân thân tốt", "nhiều tình tiết giảm nhẹ", "không cần phải chấp hành hình phạt tù", v.v.
- Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017): Trực tiếp quy định về án treo tại Điều 65.
- Các văn bản pháp luật khác có liên quan đến việc thi hành án treo và giám sát người được hưởng án treo.
Việc nắm vững các quy định này là rất quan trọng để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người được hưởng án treo, cũng như công tác quản lý, giám sát của các cơ quan chức năng./.
